Giúp con uống thuốc dễ dàng hơn

Việc cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ uống thuốc là thách thức phổ biến cần phải đối diện. Trẻ từ chối uống thuốc vì nhiều lý do như sợ hãi, mùi vị thuốc khó chịu hoặc do tình trạng bệnh của trẻ (sốt cao, mệt mỏi, xuất tiết dịch mũi họng gây khó nuốt, viêm loét miệng họng..).
Hiện tại còn rất thiếu thông tin dành cho cha mẹ và người chăm sóc trẻ về cách cho trẻ uống thuốc, hầu hết thông tin đều đến từ kinh nghiệm truyền miệng.

• Nguyên tắc chung
  – Cảm giác vùng lưỡi giảm khi tiếp xúc với đồ lạnh, do vậy cho trẻ ăn kem (trẻ lớn) hoặc pha thuốc hoặc uống nước tương đối lạnh giúp giảm cảm giác khó chịu của thuốc.
  – Uống thuốc cùng đồ ăn có dầu như đậu phộng bơ hoặc chocolate sẽ tạo một lớp phủ mỏng lên bề mặt lưỡi giúp giảm cảm giác khó chịu với các thuốc có vị đắng hoặc gắt.
  – Cho trẻ uống đồ uống ưa thích cùng với thuốc hoặc ngay sau uống thuốc.
  – Dụ trẻ uống thuốc bằng cách đánh lạc hướng hoặc thuyết phục: Cha mẹ có thể làm nhiều trò để dụ dỗ con từ từ rồi nhanh chóng đưa thìa thuốc vào miệng trong lúc con không để ý, chú ý không giữ tay chân, bóp mũi khiến trẻ dễ trớ, ảnh hưởng đến tâm lý của trẻ khiến trẻ sợ uống thuốc các lần tiếp theo. Với những trẻ lớn hơn, cha mẹ có thể giải thích cho con hiểu nếu con không chịu uống thuốc, con sẽ phải đi tiêm hoặc nằm viện như thế sẽ rất đau.
• Đối với thuốc dạng dung dịch
  – Cố gắng sử dụng xi lanh, bơm trực tiếp vào phía sau miệng, áp sát cạnh má. Tránh bơm thuốc vào lưỡi. Vị giác của trẻ tập trung ở phía trước và trung tâm lưỡi, do đó nếu đưa thìa thuốc vào phần trước lưỡi trẻ lập tức phun thuốc ra ngoài và khóc.
  – Pha từng lượng nhỏ thuốc với nước trái cây để giảm mùi vị của thuốc. Chú ý đảm bảo đủ liều lượng thuốc, và thời gian giữa các lần chia nhỏ không được quá 20 phút để thuốc phát huy tối đa công dụng.
  – Có thể đổ thuốc vào cốc nhỏ và uống bằng ống hút.
• Đối với thuốc dạng viên nén hoặc dạng nang
  – Bẻ nhỏ viên thuốc.
  – Nghiền viên thuốc hoặc mở nang thuốc và rắc lên đồ ăn như sữa chua hoặc trứng sữa.
  – Nghiền viên thuốc hoặc mở nang thuốc và rắc từng lượng nhỏ vào nước trái cây.

(Chú ý: một số thuốc phải uống cả viên, không được nghiền hoặc bỏ nang. Cần hỏi ý kiến của nhân viên y tế).

Nôn sau khi uống thuốc bao lâu thì cần phải uống lại?
Còn phụ thuộc vào loại thuốc và tình trạng bệnh, mức độ nôn trớ nên không có công thức cụ thể, thông thường có thể áp dụng như sau:
– Nôn sau 15-30 phút sau uống thuốc thì nên uống lại liều.
– Nôn sau 60 phút thì không cần uống lại.

Một số vấn đề cần lưu ý
– Uống thuốc khi đói nhanh hấp thu hơn khi uống cùng thức ăn hoặc sau ăn. Chẳng hạn sau uống thuốc 40 phút con bạn bị trớ, nếu con bạn uống lúc đói, có thể không cần uống lại, tuy nhiên nếu con bạn uống sau ăn no thì có thể phải uống lại cả liều hoặc ½ liều.
– Một số thuốc hấp thu nhanh hơn các thuốc khác, đặc biệt dạng nhỏ giọt, các thuốc hấp thu ngay ở lưỡi (xem trong hướng dẫn sử dụng thuốc)
– Cần dựa vào lợi ích và nguy cơ của việc thiếu liều hay quá liều thuốc cũng như tính an toàn của thuốc.
Chẳng hạn nếu con bạn đang bị nhiễm trùng nặng, cần phải uống kháng sinh (Các kháng sinh thông thường đường uống ít khi có tác dụng phụ đáng lo ngại nếu con bạn uống gấp đôi liều bình thường trong một lần uống). Trong trường hợp này bạn nên uống lại một liều hoặc ½  liều nếu bạn không chắc chắn lượng thuốc bị mất do nôn.

Tài liệu tham khảo

1. Mennella JA, Roberts KM, Mathew PS, Reed DR. Children’s perceptions about medicines: individual differences and taste. BMC Pediatr. 2015;15:130.
2. Lucinda Smith et al.Administration of medicines to children: a practical guide. Aust Prescr 2022;45:188–92
3. Kendrick JG, Ma K, Dezorzi P, Hamilton D. Vomiting of oral medications by pediatric patients: survey of medication redosing practices. Can J Hosp Pharm. 2012 May;65(3)

 Hà Nội, 2024
 BS Đông