Rối loạn tăng động giảm chú ý là rối loạn tâm thần phổ biến nhất ở lứa tuổi đi học, các phụ huynh có xu hướng chẩn đoán thái quá gây ảnh hưởng đến tâm lý, sinh hoạt của gia đình, ngược lại nếu không nhận biết dúng để chuẩn có sự can thiệp kịp thời sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của cuộc sống của trẻ.
Xin lưu ý: tài liệu này được soạn ra với mục tiêu chính là giúp sàng lọc một cách đúng nhất căn bệnh phổ biến này hạn chế tình trạng chẩn đoán quá mức hay chẩn đoán muộn.
Tài liệu này có thể được sao chép dưới mọi hình thức
Định nghĩa: Rối loạn tăng động thiếu chú ý (ADHD – Attention Deficit Hyperactivity Disorder) là một rối loạn biểu hiện ở thời thơ ấu với các triệu chứng hiếu động thái quá, bốc đồng và / hoặc không tập trung. Các triệu chứng ảnh hưởng đến chức năng nhận thức, học tập, hành vi, cảm xúc và xã hội
Tỷ lệ: ADHD được ước tính là từ 8 đến 10% ở trẻ em trong độ tuổi đi học; là bệnh rối loạn tâm thần phổ biến nhất ở lứa tuổi đi học. trẻ trai gặp nhiều hơn trẻ gái
Các triệu chứng của tăng động và bốc đồng có thể bao gồm:
● Bồn chồn quá mức (ví dụ: gõ nhẹ vào tay hoặc chân, vặn vẹo trên ghế)
● Trẻ không thể ngồi yên (ví dụ ở trường, nơi làm việc, v.v.)
● Cảm giác bồn chồn (ở thanh thiếu niên) hoặc chạy xung quanh hoặc leo trèo quá mức
● Khó chơi lặng lẽ
● Khó theo kịp trẻ, dường như trẻ luôn luôn “di chuyển”
● Nói quá nhiều
● Khó đợi đến lượt
● Đưa ra câu trả lời quá nhanh
● Gián đoạn hoặc gây cản trở hành động người khác
Các triệu chứng thiếu chú ý có thể bao gồm:
● Không tập trung được vào một vật hay sự việc, sai lầm bất cẩn.
● Khó duy trì sự chú ý trong các hoạt động vui chơi, ở trường hoặc ở nhà.
● Có vẻ không nghe, ngay cả khi được gọi tên trực tiếp.
● Không tuân theo (ví dụ: bài tập về nhà, công việc, v.v.)
● Khó tổ chức các nhiệm vụ, hoạt động và đồ đạc.
● Tránh các nhiệm vụ đòi hỏi nỗ lực tinh thần nhất quán
● Mất đồ vật cần thiết cho các nhiệm vụ hoặc hoạt động (ví dụ: sách học, dụng cụ thể thao, v.v.)
● Dễ bị phân tâm bởi các kích thích không liên quan.
● Quên trong các hoạt động thường ngày (ví dụ: bài tập về nhà, công việc, v.v.).
Đối với trẻ em <17 tuổi, chẩn đoán ADHD DSM-5 đòi hỏi ≥6 triệu chứng tăng động và bốc đồng hoặc ≥6 triệu chứng không tập trung
Các triệu chứng trên được tính là có, chỉ khi có các đặc điểm sau:
● Xảy ra thường xuyên
● Có mặt ở nhiều nơi (ví dụ: trường học và nhà)
● Kéo dài ít nhất 6 tháng
● Biểu hiện trước 12 tuổi
● Suy giảm khả năng trong các hoạt động học tập, xã hội hoặc nghề nghiệp
● Các biểu hiện đều vượt quá mức độ có thể chấp nhận
Căn nguyên: chưa rõ rằng
– Sự mất cân bằng di truyền của chuyển hóa catecholamine ở vỏ não dường như đóng vai trò chính
– Các yếu tố môi trường khác nhau có thể đóng vai trò thứ yếu trong sinh bệnh học của ADHD;
Điều trị
ADHD có thể bao gồm các can thiệp hành vi / tâm lý, thuốc men và / hoặc các can thiệp giáo dục, một mình hoặc kết hợp.
Tiên Lượng:
– Quản lý và hỗ trợ sớm và hiệu quả có thể hữu ích trong việc cải thiện chất lượng cuộc sống
– Trẻ em và thanh thiếu niên mắc ADHD có nguy cơ sử dụng chất gây nghiện, đặc biệt là những trẻ mắc chứng rối loạn thách thức đối nghịch hoặc rối loạn hành vi, và các thương tích do cố ý và vô ý; những người lái xe có nguy cơ cao bị tai nạn xe cơ giới.
BS. Đông
Nguồn:
National Institute for Health and Care Excellence (NICE): Guideline on attention deficit hyperactivity disorder – Diagnosis and management (2018)
Canadian ADHD Resource Alliance (CADDRA): Canadian ADHD practice guidelines, 4th edition (2018)
Nguồn tham khảo cho các gia đình có trẻ bị rối loạn tăng động giảm chú ý